Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK) Toplantı Özeti'nde, "Yakın döneme ilişkin göstergeler yurt içi talebin, halen enflasyonist düzeyde olmakla birlikte, yavaşlamaya devam ettiğini teyit etmektedir." ifadelerine yer verildi.
TCMB Para Politikası Kurulunun 23 Temmuz'daki toplantısına ilişkin özet yayınlandı.
Özette, yakın döneme ilişkin göstergelerin yurt içi talebin, halen enflasyonist düzeyde olmakla birlikte, yavaşlamaya devam ettiğini teyit ettiği belirtildi.
Mayıs ayında perakende satış hacim endeksinin, aylık ve çeyreklik bazda düşüş kaydettiği anımsatılan özette, aynı dönemde, ticaret satış hacim endeksinde daha yüksek oranlı bir düşüş gerçekleştiği, perakende ticaretin yanı sıra endeksin diğer iki ana kalemi olan motorlu taşıtların ticareti ve toptan ticarette de azalış izlendiği ifade edildi.
Özette, ilk çeyrekte ılımlı artış gösteren hizmet üretim endeksinin, mayıs ayı itibarıyla çeyreklik bazda sınırlı azalış kaydettiği belirtilerek, ikinci çeyrekte imalat sanayi firmalarına yönelik anket verilerinin, iç piyasa siparişlerinde çeyreklik bazda azalış olduğunu gösterdiğini kaydedildi.
Firma görüşmelerinden edinilen tüketim harcamalarına ilişkin tespitlerin de iç talepte yavaşlamaya işaret ettiği aktarılan özette, şu ifadeler yer aldı: "Diğer yandan, ikinci çeyrekte iki bayram tatili ve bunlarla bağlantılı idari izinler kaynaklı köprü günlerinin yer alması, talepteki yavaşlamanın seviyesi hakkında net bir görüntü alınmasını zorlaştırmaktadır. İkinci çeyrekte kartla yapılan harcamalar çeyreklik bazdaki artışını, hız kesmekle birlikte, sürdürmüştür. Temmuz ayının ilk haftası itibarıyla kartla yapılan harcamalar aylık bazda sınırlı azalırken çeyreklik olarak yataya yakın bir görünüm ima etmektedir. Diğer taraftan, mevsimsellikten arındırılmış olarak tüketim malı ithalatı, haziran ayında azalmakla birlikte halen seviye olarak bir önceki yıl ortalamasının üzerinde kalmıştır. Bu çerçevede, daha yakın döneme ilişkin göstergelerle birlikte tüketim göstergelerine bir bütün olarak bakıldığında, talebin Enflasyon Raporunda öngörülen ölçüde yavaşlamıyor olabileceği değerlendirilmektedir."
"Öncü göstergeler, imalat sanayi kapasite kullanım oranında temmuz ayında bir miktar düşüşe işaret etmektedir"
Özette, mayısta sanayi üretim endeksinin, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış olarak aylık bazda yüzde 1,7 artarken, takvim etkilerinden arındırılmış olarak yıllık bazda sınırlı gerilediği anımsatıldı.
Çeyreklik bazda sanayi üretiminin yüzde 3,4 azaldığı aktarılan özette, nisan ayında üretimdeki azalışta Ramazan Bayramı tatilinin idari kararla uzatılması sonucu gerçekleşen köprü günleri de rol oynarken mayıs ayında gerçekleşen telafi niteliğindeki artışın sınırlı olduğu belirtildi.
Özette, "Tipik olarak yüksek oynaklık sergileyen sektörler dışlandığında ise, ikinci çeyrekte sanayi üretimindeki düşüşün genel endeksin ima ettiğinden daha az olduğu değerlendirilmektedir. Öncü göstergeler, imalat sanayi kapasite kullanım oranında temmuz ayında bir miktar düşüşe işaret etmektedir." ifadeleri kullanıldı.
Mayıs ayı itibarıyla mevsimsellikten arındırılmış istihdamın, çeyreklik bazda yüzde 0,9 artarak 32,8 milyon kişi seviyesinde gerçekleştiği kaydedilen özette, "Bu dönemde, iş gücüne katılım oranı 0,3 puan artarken, işsizlik oranı 0,3 puan gerileyerek yüzde 8,4 düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu çerçevede, temel iş gücü göstergeleri, iş gücü piyasasının ikinci çeyrek itibarıyla gücünü koruduğunu göstermektedir. Anket göstergeleri ise, imalat sanayi firmalarının geleceğe yönelik istihdam beklentilerinde düşüşe işaret etmektedir." denildi.
Özette, mayısta cari işlemler açığının aylık bazda 1,2 milyar doları olarak gerçekleştiği, yıllıklandırılmış olarak ise 6,5 milyar dolar düşüşle 25,2 milyar dolara gerilediği belirtilerek, söz konusu gerilemede, büyük ölçüde altın ve enerji hariç dış ticaret açığındaki düşüşün etkili olduğu ifade edildi.
Diğer yandan, enerji dış ticaret açığındaki iyileşmenin sınırlı olduğu, altın dış ticaret açığının ise önceki aya kıyasla azaldığı aktarılan özette, bu dönemde, yıllıklandırılmış hizmetler dengesi fazlasının bir önceki aya göre artış kaydettiği belirtildi.
"Yurt dışı borçlanma imkanları, bir önceki aya kıyasla bir miktar iyileşti"
Özette, geçici dış ticaret verilerinin, haziranda mevsimsellikten arındırılmış olarak ihracatta düşüşe, ithalatta ise artışa işaret ettiği ifade edilerek, şu değerlendirmelere yer verildi: "Bu çerçevede, yıllıklandırılmış olarak cari dengede haziran ayında sınırlı bir bozulma gerçekleşebileceği, seyahat gelirlerinin yüksek olduğu takip eden yaz döneminde ise cari dengedeki iyileşme eğiliminin tekrar devreye gireceği öngörülmektedir. Altın ithalatı haziran ayında tarihsel ortalamalarına yaklaşırken, yıllıklandırılmış olarak 21 milyar dolar civarına gerilemiştir. Tüketim malları ithalatı mayıs ayının ardından haziran ayında da azalmakla birlikte mevsimsellikten arındırılmış olarak yüksek seyretmeye devam etmektedir."
Haziran ayına ilişkin geçici dış ticaret verilerinin temmuz ayı için yüksek frekanslı verilerle beraber değerlendirildiğinde, üç aylık ortalama eğilimlerin, ihracatta daha ılımlı olmak üzere hem ihracat hem de ithalatta azalış ima ettiği vurgulanan özette, tüketim malı ithalatının seyrinin, parasal sıkılaştırmanın iç talep üzerindeki etkilerinin değerlendirilebilmesi açısından, çeşitli diğer göstergeler ile beraber yakından takip edildiği bildirildi.
Özette, cari açığın finansmanı tarafında ise, bankacılık sektörünün yıllıklandırılmış uzun vadeli borç çevirme oranının, mayıs ayında yüzde 128 civarında gerçekleştiği belirtilerek, söz konusu oranın, bankacılık sektörü dışındaki firmalarda yaklaşık yüzde 100 olduğu, bu çerçevede, yurt dışı borçlanma imkanlarının bir önceki aya kıyasla bir miktar iyileştiğinin gözlendiği kaydedildi.
Özette, tüketici fiyatlarının haziran ayında yüzde 1,64 oranında yükselmiş, yıllık enflasyonun 3,85 puan düşüşle yüzde 71,60 olduğu anımsatıldı.
Çekirdek B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları da sırasıyla yüzde 70,4’e ve yüzde 71,4’e gerilediği belirtilen özette, bu dönemde yıllık enflasyona olan katkının, temel mallar başta olmak üzere tüm gruplarda düştüğü, mevsimsel etkilerden arındırıldığında, aylık tüketici enflasyonunun belirgin bir oranda yavaşladığı aktarıldı.
Haziran ayında hizmet grubunda aylık fiyat artışının önceki aya kıyasla zayıflamakla beraber görece yüksek seyrini sürdürdüğü, bu grupta fiyat artışları kira ve lokanta-otel alt gruplarında zayıflarken, ulaştırma ve haberleşme hizmetlerinde güçlendiği vurgulanan özette şu ifadeler yer aldı: "Mevsimsel etkilerden arındırıldığında, temel mal grubundaki fiyat artışı sınırlı kalmış, bu gelişmede döviz kurundaki ılımlı seyir ve iç talep gelişmelerine bağlı olarak 2021 yılı ağustos ayından itibaren fiyatı ilk defa düşen dayanıklı mal (altın hariç) alt grubu etkili olmuştur. Özellikle otomobil fiyatları, 7 Temmuz tarihinde yürürlüğe giren araç güvenlik yönetmeliği (GSR 2) öncesinde belirginleşen stok eritme kampanyalarının da etkisiyle, bu dönemde düşüş göstermiştir. Gıda grubunda aylık fiyat artışı bir önceki aya yakın gerçekleşmiştir. İşlenmemiş gıda alt grubunda taze meyve ve sebze yüksek fiyat artışı sergilerken, kırmızı et fiyatlarında süregelen artışların yerini düşüşe bıraktığı izlenmiş, benzer şekilde tavuk eti fiyatları da bu dönemde gerilemiştir. İşlenmiş gıda alt grubunda ise ekmek fiyatlarındaki artış nedeniyle ekmek ve tahıllar öne çıkan kalem olmuştur. Enerji fiyatları akaryakıt ve tüp gaz kalemlerindeki düşüşlere rağmen, şebeke suyu fiyatlarında kaydedilen artış ile haziran ayında yükselmiştir."
Özette, haziran ayında aylık enflasyonun ana eğiliminde belirgin bir zayıflama olduğu kaydedildi.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle B ve C endekslerinin aylık artış oranları sırasıyla yüzde 2,2 ve yüzde 1,8 ile önceki aya kıyasla önemli ölçüde yavaşladığı belirtilen özette "B ve C endekslerinde mevsimsellikten arındırılmış üç aylık ortalama artışlar ise, sırasıyla yüzde 2,7 ve yüzde 2,6 seviyelerinde gerçekleşerek gerilemeye devam etmiştir. Bu dönemde, yavaşlama B endeksini oluşturan grupların geneline yayılırken, temel mal grubunda daha belirgin olmuştur. Benzer şekilde, Medyan, SATRIM, yayılım endeksi ve diğer ana eğilim göstergeleri de bir önceki aya kıyasla zayıflamıştır." ifadelerine yer verildi.
Özette, hizmet enflasyonundaki yüksek seyir ve katılık, enflasyon beklentileri, jeopolitik riskler ve gıda fiyatlarının enflasyonist baskıları canlı tuttuğu aktarıldı.
Hizmet sektöründe hâkim olan fiyatlama davranışının önemli bir atalete ve şokların enflasyon üzerindeki etkilerinin uzun bir süreye yayılmasına neden olduğu belirtilen özette, şu bilgilere yer verildi: "Yıllık enflasyon haziran ayında, temel mal grubunda yüzde 50,6 olurken, hizmet sektöründe yüzde 95,3 ile yaklaşık 45 puan yukarıda gerçekleşmiştir. Ayrıca, hizmet sektörüne ait yayılım endeksi, fiyat artışlarının sektör geneline yayılmaya devam ettiğini göstermiştir. Bu bakımdan, yakın dönem tüketici enflasyonu gerçekleşmeleri dikkate alındığında, başta kira olmak üzere belirli hizmet kalemlerinde enflasyonun bir süre daha yüksek seyretme riski bulunmaktadır. Haziran ayı özelinde, haberleşme hizmetleri ve bayramın da etkisiyle ulaştırma hizmetleri öne çıkan kalemler olmuştur. Kira artışı ise bu dönemde önceki aylara göre yavaşlasa da yüksek seyrini sürdürmüştür."
"Sözleşme yenileme oranının temmuz ayında artmasının da etkisiyle aylık kira enflasyonunun yükseleceğine işaret etmektedir"
Perakende Ödeme Sistemi (PÖS) mikro verileri üzerinden takip edilen öncü göstergeler, sözleşme yenileme oranının temmuz ayında artmasının da etkisiyle aylık kira enflasyonunun yükseleceğine işaret ettiği bildirilen özette, şu değerlendirmelere yer verildi: "Diğer yandan, gerek PÖS mikro verilerinden elde edilen yeni ve yenilenen sözleşmelerdeki kira artış oranları gerekse konut değerleme raporları üzerinden takip edilen kira oranları, TÜFE’deki mevcut yıllık kira enflasyonunun altında değerler almaktadır. Bu durum, önümüzdeki dönemde TÜFE’deki yıllık kira enflasyonunun yavaşlayacağını ima etmektedir. Buna karşın, bu kalemdeki yüksek atalet neticesinde kira enflasyonunun yüksek seviyesini koruyarak; dezenflasyon sürecinde, azalarak da olsa, tüketici enflasyonunun seyrinde önemli olmaya devam edecektir."
Özette, ulaştırma hizmetleri fiyatlarının haziran ayında Kurban Bayramı’nın da etkisiyle yüksek bir aylık artış kaydettiği vurgulandı.
Haberleşme hizmetleri fiyatlarındaki artışın cep telefonu ve internet ücretlerinin yanı sıra posta hizmetleri kaynaklı olarak bir önceki aya kıyasla güçlendiği kaydedilen özette, şöyle devam edildi: "Ayrıca, özel okullara ilişkin ücret güncellemeleriyle eğitim hizmetleri diğer hizmetler alt grubu içerisinde öne çıkmıştır. Geçmiş enflasyona endeksleme eğiliminin yüksek olduğu ve ücret gelişmelerinden de etkilenen özel okul ücretlerinin tüketici enflasyonuna olan etkisinin, fiyat açıklama tarihlerine bağlı olarak, yaz aylarında kademeli olarak yavaşlayacağı değerlendirilmektedir. Öte yandan, eğitim hizmetleri enflasyonunda eylül ayında özel üniversite ücretlerine bağlı fiyat ayarlamalarının etkisinin hissedileceği not edilmelidir."
Yurt içi üretici fiyatlarının haziran ayında yüzde 1,38 arttığı, yıllık enflasyonun düşük bazın da etkisiyle 7,59 puan gerileyerek yüzde 50,09 olduğu bildirilen özette "Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, enerji fiyatları yüzde 2,22 oranındaki yükselişle öne çıkarken, kalan gruplarda aylık fiyat artışlarının başta ara malı olmak üzere daha ılımlı seyrettiği izlenmiştir." ifadesi kullanıldı.
Özette, Uluslararası emtia fiyatlarında nisan ayı sonlarında başlayan gerilemenin haziran ayında da devam ettiği aktarıldı.
Alt kırılım bazında, küresel enerji fiyatlarının yataya yakın seyrettiği, enerji dışı emtia fiyatlarının gerilediği belirtilen özette, şunlar kaydedildi: "Temmuz ayının ilk üç haftası itibarıyla emtia fiyatları alt grup bazında ayrışmakla birlikte toplamda yatay seyretmiştir. Bu dönemde küresel enerji fiyatları yükselirken, enerji dışı emtia fiyatlarındaki düşüşler devam etmiştir. Özellikle haziran ayında ortalama 82,6 ABD doları seviyesinde olan Brent ham petrol fiyatlarının temmuz ayının ilk üç haftasında 87 ABD doları civarına yükseldiği izlenmiştir."
Küresel Arz Zinciri Baskı Endeksi'nin haziran ayında tarihsel eğilimine yakın seyrettiği belirtilen metinde "Küresel navlun endeksleri son dönemde farklılaşan bir görünüm sergilemiştir. Küresel ve Çin’e yönelik konteyner endeksleri nisan ayı sonrasında artış kaydederken, kuru yük taşımacılık endeksleri görece ılımlı seyrini sürdürmektedir. Yurt içinde tedarikçilerin teslimat sürelerinde mayıs ayında görülen sınırlı artış, haziran ayında normalleşme eğilimi göstermiştir. Sepet döviz kurundaki ılımlı seyrin devamı ile kur kaynaklı baskılar önemli ölçüde azalmıştır. Haziran ayında imalat sanayi PMI verileri gerek girdi gerekse nihai ürün fiyatları endeksinde yavaşlama göstererek, enflasyonist baskıların hafiflediğini göstermiştir." ifadeleri yer aldı.
Özette, temmuz ayı Piyasa Katılımcıları Anketi sonuçlarına göre enflasyon beklentileri tüm vadelerde düşüş gösterdiği vurgulandı.
On iki ay sonrasına ilişkin enflasyon beklentisinin yüzde 31,8’den 1,8 puan düşüşle yüzde 30,0’a; yirmi dört ay sonrasına ilişkin beklentinin ise yüzde 20,3’ten 1,0 puan düşüşle yüzde 19,3 seviyesine gerilediği bildirilen özette, şu bilgiler yer aldı: "Cari ve gelecek yıl sonuna ilişkin enflasyon beklentileri sırasıyla 0,5 ve 0,1 puan aşağı yönlü güncelleme ile yüzde 43,0 ve yüzde 25,4 olmuştur. Beş yıl sonrasına ilişkin enflasyon beklentisi ise yüzde 11,5 seviyesinde ölçülmüştür. Enflasyon beklentileri tüm vadelerde gerilese de mevcut seviyeler enflasyon görünümü üzerinde yukarı yönlü risk teşkil etmeye devam etmektedir. Reel sektör beklentilerine bakıldığında haziran ayında yüzde 56,2 olan firmaların on iki ay sonrasına ilişkin yıllık enflasyon beklentisi, temmuz ayında yüzde 55,0’a gerileyerek sınırlı iyileşme göstermiştir. Hanehalkının on iki ay sonrasına ilişkin enflasyon beklentilerinde ise aynı dönemde yüzde 71,49’dan yüzde 71,98’e sınırlı bir artış gözlenmiştir. Kurul, enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışlarının öngörüler ile uyumunu yakından takip etmektedir."
"Öncü göstergeler temmuz ayında aylık enflasyonun geçici olarak artacağına işaret etmektedir"
Özette, öncü göstergelerin temmuz ayında aylık enflasyonun, para politikasının görece etki alanı dışında kalan yönetilen-yönlendirilen fiyat ve vergi ayarlamaları ile işlenmemiş gıda fiyatlarındaki arz yönlü gelişmeler neticesinde geçici olarak artacağına işaret ederken, ana eğilimdeki yükselişin nispeten sınırlı kalacağının öngörüldüğü kaydedildi.
Enerji fiyatlarında, meskenlere yönelik elektrik tarifesinde yapılan artış, akaryakıt ve tüp gaz fiyatlarında ÖTV güncellemesi ve şebeke suyu fiyat yükselişine bağlı olarak temmuz ayında belirgin bir artış öngörüldüğü belirtilen özette şunlara vurgu yapıldı: "Elektrikte ticarethanelere yönelik fiyat artışının, hizmet sektörü fiyatlarını maliyet kanalıyla temmuz ve izleyen aylarda olumsuz yönde etkilemesi beklenmektedir. Akaryakıt fiyatlarındaki artışa istinaden ulaştırma hizmetleri fiyatlarında yukarı yönlü seyir gözlenmektedir. Alkollü içecekler ve tütün grubunda fiyatlar otomatik vergi artışını takiben yükselirken alkollü içeceklerde üretici firma kaynaklı fiyat artışları da görülmektedir. Alkollü ve alkolsüz içecek fiyatlarındaki görünüm, içecek hizmetleri kanalıyla lokanta-otel grubunu da olumsuz etkilemektedir. Ayrıca, tütün ürünlerinde vergi kaynaklı etkinin kısmi bir şekilde nihai fiyatlara yansıtılması sonucu, artış ihtiyacının bir kısmının sonraki aya sarkacağı tahmin edilmektedir. Gıda grubunda temmuz ayında taze meyve ve sebze fiyatları mevsim normallerinin üzerinde seyreden sıcaklıkların da etkisiyle önemli ölçüde yükselirken, taze meyve sebze dışı gıdada daha ılımlı bir seyir izlenmektedir. Öncü veriler, son dönemde döviz kurundaki ılımlı görünüm ve iç talep gelişmelerinin yansımalarıyla birlikte temel mal grubunda fiyat artışının diğer gruplara kıyasla ılımlı seyrettiğine işaret etmektedir. Özetle, öncü göstergeler temmuz ayında aylık tüketici enflasyonunu yukarı çekecek kalemlerin enerji, işlenmemiş gıda, alkol-tütün grupları olduğuna, buna karşın bu grupların dışlandığı çekirdek göstergelerde artışın görece daha sınırlı seyrettiğine işaret etmektedir."
Özette Kurulun, parasal sıkılaştırmanın gecikmeli etkilerini de göz önünde bulundurarak politika faizinin sabit tutulmasına karar vermekle birlikte, enflasyon üzerindeki yukarı yönlü risklere karşı ihtiyatlı duruşunu yinelediğinin altı çizildi.
Aylık enflasyonun ana eğiliminde belirgin ve kalıcı bir düşüş sağlanana ve enflasyon beklentileri öngörülen tahmin aralığına yakınsayana kadar sıkı para politikası duruşunun sürdürüleceği aktarılan özette, "Enflasyonda belirgin ve kalıcı bir bozulma öngörülmesi durumunda ise para politikası duruşu sıkılaştırılacaktır. Para politikasındaki kararlı duruş; yurt içi talepte dengelenme, Türk lirasında reel değerlenme ve enflasyon beklentilerinde düzelme vasıtası ile aylık enflasyonun ana eğilimini düşürecek ve dezenflasyon sürecini güçlendirecektir." denildi.
Özette, kredi ve mevduat piyasalarında öngörülenin dışında gelişmeler olması durumunda parasal aktarım mekanizması ilave makroihtiyati adımlarla desteklenmeye devam edileceği vurgulanırken, şu ifadelere yer verildi: " Likidite koşulları muhtemel gelişmeler göz önünde bulundurularak yakından izlenmektedir. Sterilizasyon araçları, gerektiğinde çeşitlendirilerek etkin şekilde kullanılacaktır. Bu çerçevede, mevcut sterilizasyon araçlarına ek olarak, altın ve döviz karşılığında Türk lirası sterilizasyonu yapılabilme imkânı sağlamak amacıyla satım yönlü altın ve döviz karşılığı Türk lirası swap ihalesi işlemleri duyurulmuştur."
Kurulun, politika kararlarını parasal sıkılaştırmanın gecikmeli etkilerini de dikkate alarak, enflasyonun ana eğilimini geriletecek ve enflasyonu orta vadede yüzde 5 hedefine ulaştıracak parasal ve finansal koşulları sağlayacak şekilde belirleyeceği ifadelerine yer verilen özette "Enflasyon ve enflasyonun ana eğilimine ilişkin göstergeler yakından takip edilecek ve Kurul, fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanacaktır." ifadesine yer verildi.
