Rusya–Ukrayna savaşı öncesinde ilk işaret, Rusya’nın önemli bir hamlesi de, Rusya-Azerbaycan ilişkisinde görülmektedir.
22 Şubat 2022 tarihinde, Moskova’da Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Rusya Devlet Başkanı arasında ‘’Rusya Federasyonu ve Azerbaycan Cumhuriyeti arasında müttefiklik ile ilgili karşılıklı faaliyet hakkında 43 maddelik Beyanname’’ imzalandı.
Azerbaycan 15 Haziran 2021 tarihinde Türkiye ile müttefiklik ilişkilerini düzenleyen Şuşa Beyannamesini imzalamıştır.
Azerbaycan Rusya, Azerbaycan Türkiye ile imzaladığı müttefiklik ilişkilerini düzenleyen bu iki beyanname, bazı yönleriyle benzerlik gösterdiği gibi, farklı hükümler içermektedir.
Azerbaycan- Rusya antlaşmasının önemli 2 maddesini bilginize sunuyorum.
Çünkü Rusya – Ukrayna savaşının ve Ukrayna’ya girileceğinin işareti, Azerbaycan’ın geleceği ile ilgilidir.
Beyannameye dönersek,
1) ‘’İkili ilişkiler her iki tarafın halklarının çıkarlarına tam anlamıyla karşılayacak, bölgesel ve uluslararası güvenliği ve istikrarın temin edilmesi ve güçlendirilmesine ivme kazandırarak keyfiyetçe yeni müttefiklik seviyesine yükseltilecektir.’’
Diğer bir ifadeyle ‘’Bölgesel’’ ‘’Uluslararası Güvenlik’’ ve ‘’İstikrarın Temin Edilmesi ve Güçlendirilmesi’’dir.
Kısacası bu hüküm; iki ülkenin taraf oldukları uluslararası örgütlerde karşılıklı olarak birbirlerinin çıkarlarını savunması anlamına gelmektedir.
Bu durumda;
Azerbaycan uluslararası alanda Rusya’nın tutumunu desteklemeye sevk etmektedir.
Rusya’yı desteklemesi halinde Azerbaycan’ın uluslararası sistemde saygınlığını olumsuz etkiler.
*12 Kasım 2021 tarihinde Türk Devletleri Teşkilatı adını alan Türk Konseyi Bağımsız Devletler Topluluğu uluslararası örgüt durumunda iken,
Rusya Türk Devletleri Topluluğunun gelişimini baltalamak için Azerbaycan’ın taraf olduğu bu beyannameye ilgili madde ekleyerek Azerbaycan’ın Türk devletler Teşkilatındaki konumunu olumsuz yönde etkileyecektir.
Azerbaycan –Rusya Beyannamesinin 1, 2, 3, 5, 6, 7, 11, 12, 13, 18 ve 28. maddeleri önem taşımakta. Moskova Beyannamesi 1,11 ve 18 maddeleri Azerbaycan’ın çıkarları açısından son derece önemlidir.
Zira; Rusya Karabağ savaşından sonra gerçekleşen yeni durumunu kabullendiğini, Ermenilerin kontrolü altındaki Azerbaycan topraklarından Ermeni saldırganlığı gerçekleşmeyeceğini; Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü tanıdığını göstermektedir. Ermenilerin Azerbaycan’a yönelik bir saldırı karşısında Rusya Azerbaycan’ın yanında yer alacağı gözükmektedir.
2) Rusya- Azerbaycan beyannamesinin 28. Maddesi
‘’ Rusya ve Azerbaycan karılıklı hesaplaşmalarda milli valyutalardan (milli para birimi yani manat ile ruble) istifadeye…’’
Yani Azerbaycan Rusya ile ilişkilerinde her türlü ticaret, banka vs. ilişkilerde kullanılacak para birimi manat ile yapacak başka bir para birimi dolar vs. kullanılması belirtilmemiştir.
Rusya ise Azerbaycan’a kendi para birimi ile ticaret yapacaktır.
27 Şubat 2022 tarihinde Rusya resmi olarak Swift’ten çıktı.
Rusya Lideri Putin Ukrayna ile savaşacağını önceden planlamış ki ve Swift’ten çıkacağını öngördüğünden her iki ülke kendi para birimini kullanacağını beyannameye madde olarak eklemiştir. Savaşın ilk fişek işareti de denilenebilinir. Akıllı ve planlı bir hamledir. Zira Rusya, Ukrayna savaş sürecinde ABD ve AB’nin yapacağı yaptırımları öngörmüştür.
Beyanname ile, Azerbaycan ise ülkesinin toprak bütünlüğünü korumak ve güvence altına almak adımı önemlidir. Ukrayna savaş sonrasında Rusya ile sorun yaşamamak için ve Ermeni saldırısından ülkesini korumak girişim olarakta denilebilinir. Ve Ukrayna savaş öncesinde Rusya ile ilişkilerini de düzeltmiştir.
Rusya içinde önemli olan Azerbaycan’ın yanında yer almasıdır.
Diğer bir düşüncem ise;
Azerbaycan’ın Türk Devletler Teşkilatında ve Türkiye ilişkilerinde konumudur.
Azerbaycan’ın Türk Devletler Teşkilatında konumu zayıflamış olacak ve Türk Devletler Teşkilatındaki üyeler karşısında herhangi bir Türk devlet üyesinin Rusya ile ilişkilerinde olumsuzluk olduğunda o Türk devletine karşı Azerbaycan Rusya yanında yer alacağıdır.
Türkiye’nin Rusya-Ukrayna savaşında tavrına bakarsak,
Ukrayna savaşında Türkiye sessizliğini korumaktadır. Türkiye haklı olarak NATO, ABD ve AB yönelik eleştirilerini sürdürmektedir. Bu izlenen siyasetin Türkiye’nin çıkarları açısından doğru bir yaklaşımdır. Zira bugünlerde NATO, AB ve ABD bile sessiz kalmaktadır. Sadece yaptırımlarla ilgili açıklamalar gündem de.
Savaşın uzamaması Türkiye’nin yararınadır. (Bunu derken savaşa karşı olduğumu ifade edeyim) anlatmak istediğim farklı konulardır.
Savaşın uzaması durumunda Türkiye, NATO – ABD – AB ve RUSYA dörtgeninde sorun yaşamamız kaçınılmazdır.
Yurtta sulh Cihanda sulh ilkemize sarılmalıyız.
Yeni Journal’da yayımlanan köşe yazıları, yazarların kendi görüşlerini yansıtmaktadır. Yazıların tüm hukuki sorumluluğu yazarlara aittir.