Ekin Hazal DOĞRUYUSEVER/ Bulaşıcı ve kaşıntı oluşturan bir parazit olan uyuz vakaları, son üç yılda büyük bir artış gösterdi. Uzmanlara göre, belirtiler başladığında birçok kişi korona virüs salgınından hastaneye başvurma konusunda tedirginlik yaşadı ve uyuz vakaları hızla katlandı. Yeni Journal’a konuşan Dermatoloji Uzmanı Prof. Dr. Burhan Engin, önemli bilgiler verdi.
Pandemi döneminde adeta pik yapan uyuz hastalığını, Prof. Dr. Burhan Engin’e sorduk.
“En temel belirtisi geceleri şiddetlenen kaşıntıdır”
-Öncelikle uyuz hastalığı nedir, hastalık nasıl bulaşır ve belirtileri nelerdir?
-Uyuz, sarcoptes scabiei denilen akarlarla bulaşan çok kaşıntılı bir hastalıktır. Hastalığın karakteristik deri belirtisi geceleri daha da şiddetlenen inatçı bir kaşıntıdır. Kaşıntı vücudun belli bölgelerinde görülür. Başlangıçta parmak araları kaşınır. Daha sonra bilekler ve dirseklere yayılır. Göbek çevresi ve genital bölge tipik uyuz olgularında kaşıntının sıklıkla görüldüğü bölgelerdir. Uyuzun, klinik olarak deride tipik semptomları ve atipik semptomları vardır.
Uyuzun deri yüzeyinde açtığı tünel 1 cm’ye kadar deriden biraz kabarık, beyazımsı gri renkte, kırık çizgi şeklinde görülür. Hijyen kurallarına dikkat eden insanlarda tüneller bulunmayabilir. Alerjik duyarlılığa bağlı gece kaşıntısı ile birlikte, ortaya çıkan simetrik dağılımlı kaşıntılı lezyonlar oluşabilir. Bebek ve küçük çocuklarda; yüz, saçlı deri ve avuç içi tutulabilir. Bebeklerde tüm deri yüzeyinin tutulabileceği unutulmamalıdır. 2 yaşından küçük bebeklerde uyuz görülme oranı yüksektir. Avuç içi ve ayak tabanında, kaşıntılı yaralar bebeklerde sıklıkla görülür. Yaşlılarda deri bulgularının az olması nedeniyle, tanı koymak zordur. Yaşlı kişiler yatakta ve koltukta çok uzun süre geçirdikleri için, sırt bölgesinde de yaralar görülebilir.
Pandemi döneminde bulaş riski arttı
-Pandemi döneminde uyuz vakalarında bir artış olduğu söyleniyor. Üstelik hijyen konusunda daha da hassas olduğumuz bir dönemdeyiz. Size göre bunun sebepleri nelerdir?
-Pandemi döneminde hastalar polikliniklere gelmekten çekindikleri için bu kaşıntıları önemsemiyor olabilirler. Hastaneye başvuru oranında düşme olduğu için uyuz vakalarında bir artış olmuş olabilir. Aile içi temas çok arttığı için ailedeki bir kişide uyuz hastalığı varsa diğer aile bireylerine de geçme olasılığı artabilir. Pandemi döneminde kişiler daha fazla oranda ev ortamında bir arada vakit geçirdikleri için bulaş riski daha fazla olmuştur.
“En az 15-20 dakika yakın temas ile insandan insana geçebilir”
-Farkında olmadan uyuz hastalığını bir başkasına taşıyabilir miyiz? Hayvanlardan insanlara da bulaş oluyor mu?
Hayvanlardan insanlara bulaş olmaz. Uyuz, ancak insandan insana geçmektedir. En az 15-20 dakika yakın temas ile insandan insana geçebilir. Bu akarların tüm yaşam döngüsü insanda geçer. Akarlar konağın dışında iken 21 derecede 24-36 saat yaşama ve bulaşma özelliklerini korurlar. Örneğin 10 derecede bulaşıcı olma özelliğini 1 hafta koruyabilirler. Uyuz, dünyanın her yerinde ve bütün yaş gruplarında görülür. Sonbahar ve kış aylarında sıklığı artar. Uyuzlu bir kimse hastalığı ailesinin bireylerine kolayca bulaştırır. Ancak kısa süreli temasın bulaşma için yeterli olmadığı unutulmamalıdır. Akarları taşıyan çamaşır, çarşaf ve eşyaların başkaları tarafından kullanılması yukarıda sayılanlara oranla daha az rastlanan bulaşma şekilleridir.
“Hastalık tedavi edilse bile 1 ay kadar kaşıntı devam edebilir”
-Uyuz teşhisi alan biri hangi noktalara dikkat etmeli, kaç gün sonra iyileşme başlıyor?
-Uyuz teşhisi alan kişi, öncelikle doktorunun verdiği tedaviyi eksiksiz uygulamalıdır. Ayrıca, aile tedavisi de çok önemlidir. Ailede kaşınan ve kaşınmayan herkes tedavi olmalıdır. Ayrıca kıyafetler en az 60 derecede yıkanmalıdır. Hastalık tedavi edilse bile 1 ay kadar kaşıntı devam edebilir. Kaşıntı şikayeti için ek olarak antihistaminik adı verilen haplar da kullanılabilir. Uyuzda kullanılan ilaçların bebek, gebe ve emzirenlerde dikkatli kullanılması önerilmektedir.
Hastalar, ilaçları genellikle önerilenden daha sık ve daha uzun süre uygulamaktadırlar. Bu aşırı kullanımı önlemek için ilaçların hekim tarafından reçeteye uygun miktarda yazılması önemlidir. Uyuz ilaçları kulak arkasından ve enseden başlayarak, ayak tabanları dahil bütün vücuda sürülmelidir. Parmak araları, göbek, kasık gibi kıvrım yerlerine sürmeye özellikle dikkat edilmelidir.
-Benim sormayı unuttuğum sizin eklemek istediğiniz herhangi bir konu var mıdır?
-Uyuz hastalığında akarların deride yaptığı tüneller her zaman muayenede görülemeyebilir. Bu yüzden tanıda egzama ile karışabilir. Özellikle gece kaşıntısı olan ve aile bireylerinde kaşıntı semptomu olan kişiler uyuz açısından değerlendirilmelidir. Tedavi takibi ve diğer aile bireylerinin kaşıntı olmasa da tedavilerinin yapılması önemlidir.
