20 Ocak 1990 tarihinde, ogün ki adı Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği olan (SSCB) Rus kızıl ordusu tarafından Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de bir gecede aniden gerçekleştirilen bir askeri müdahale ile Sivil masun Azerbaycan Türklerinin kadın, çoluk, çocuk katliamıdır. Bu olay, Azerbaycan halkının bağımsızlık ve özgürlük mücadelesinde kritik bir dönüm noktası olarak kabul edilir.

Tarihsel Arka Planı :

1980’lerin sonlarına doğru, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (Rusların)zayıflamasıyla birlikte birliğe bağlı ülkelerde birlikten ayrışma hareketliliği başladı. (Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği SSCB’nin) Rusların, Azerbaycan topraklarının ermenistan lehine sürekli işgaline ve burada yaşayan oranın toprak ve mülk sahipleri Azerbaycan Türklerini bu topraklarını ve mülklerini zorla ellerinden alarak yaklaşık 150.000’e yakın Azerbaycan Türklerini bu topraklardan göçe zorlaması, üstüne üstlük 09. Ocak.1990 yılında Azerbaycan’a ait olan Karabağ’ı ermenistan’ın işgal ederek ilhak etmesi kendine bağlaması Azerbaycan’da büyük tepki ile karşılanarak bu yapılanlara kayıtsız kalınamayarak haklı protesto mitingleri, gösterilere neden olmuştu. 

Ermenistan’ın Dağlık Karabağ üzerindeki hak iddialarına karşı ve buralarda uyguladığı insanlık dışı işkence ve katliamlara, Azerbaycan halkı tepki göstermeye başlamıştı. Ermenistan’ın Azerbaycan topraklarındaki hak iddiaları ve etnik gerginlikler, Dağlık Karabağ Sorunu’nu tetiklemiş ve bölgede ciddi huzursuzluklara yol açmıştı.

Azerbaycan halkı, yıllardır (Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği SSCB’nin) Rusların uyguladığı baskılara karşı çıkmak 1800 lü yıllardan itibaren yani Rus Çarlık İmparatorluğu döneminden, Kominist Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği SSCB (Rus) dönemi dahil sürekli ermenistan’a Azerbaycan topraklarını sistematik bir şekilde yağmalatmaları, ermenilere sürekli yer açmaları ve Azerbaycan dan metazoru, yani zorbalık ile alınarak ermenilere peşkeş çekilen Azerbaycan vatan toprakları için artık yeter dercesine büyük protestolar düzenledi. 

Bu süreçte, Bakü’deki Azatlık (Özgürlük) Meydanı’nda geniş çaplı sivil gösteriler yapılmaktaydı. Halkın yıllardır uğratıldığı haksızlıklara karşı haklı taleplerine karşılık olarak Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (Rus)yönetimi, bu hareketi bastırmak için askeri güç kullanma kararı aldı.

20 Ocak Katliamı :

19 Ocak’ı 20 Ocak’a bağlayan gece, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği SSCB (Rus)lideri Mihail Gorbaçov’un emriyle, 26 bin kişilik Sovyet kızıl ordusu Bakü’ye girdi.  Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği SSCB’nin (Rusların) amaçlarının başında himayelerinde ki birlikten ayrılmak isteyenlere de bir korku salmak, Karabağın gitmesine de ses çıkarmasını ve özgürleşmek isteyen Azerbaycan Türk halkını zorbalıkla susturmak adına Askeri birlikler, tanklar ve zırhlı araçlar eşliğinde şehirde geniş çaplı bir operasyon ile sivil katliamı başlattı. 

Operasyonun hedefi, halkın protestolarını bastırmak ve bağımsızlık hareketini engellemekken iş sivil masum Azerbaycan Türk insanı avına biranda dönüştü. Ancak, Sovyet Kızıl ordusunun müdahalesi son derece acımasız ve kanlı oldu:
    
• Siviller üzerine ağır silahlarla ateş açıldı.
    
• Tanklarla sokaklarda ilerlenirken, kadın, çocuk ve yaşlılar da dahil olmak üzere birçok sivil hedef alındı katledildi, tank paletleri altında ezildi.
    
• Azerbaycan’nın Telefon ve iletişim altyapısı kesilerek dış dünya ile bağlantısız bırakıldı.

Sonuç :
    
• Resmi rakamlara göre 147 kişi öldürüldü, yüzlerce kişi yaralandı. (Gerçek ölü ve yaralı sayısı hiçbir zaman açıklanmadı saklandı.)
    
• Binlerce kişi tutuklandı ağır işkenceler gördü.

20 Yanvar’ın Anlamı :

20 Yanvar katliamı, Azerbaycan halkı için hem tarihde olmamış bir toplu sivil katliamı ile bir trajedi hem de bu direnme ruhu ile ulusal direnişin bir sembolü haline geldi. Bu olay, Azerbaycan’ın Sovyetler Birliği’nden bağımsızlığını kazanma sürecini hızlandırdı. 1991 yılında Azerbaycan, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği SSCB’nin (Rusyanın) dağılmasıyla bağımsızlığını ilan ederek esaret zincirlerini kırarak 70 yıldır süren tutsaklığı son buldu.

Anma ve Önemi :

Her yıl 20 Ocak’ta Azerbaycan halkı, Rus kızıl askerlerinin tankları, topları, makinalı tüfekleri ile karşılarında ellerinde hiçbir silah bulunmayan masum toplu sivil katliamını bu trajik olayda hayatını kaybedenleri (masum sivillerini) Şehitlerini anmaktadır. Şehitler Hiyabanı’nda düzenlenen törenlerle, katliamın kurbanları Şehit sivil kahraman Azerbaycan yurttaşları onurlandırılır. 20 Yanvar, Azerbaycan tarihinde hem özgürlük mücadelesinin hem de ulusal dayanışmanın güçlü bir hatırlatıcısıdır. 

Bu sayede üç renkli Ay-Yıldızlı 🇦🇿Azerbaycan Bayrağı Azerbaycan Topraklarında bugüne kadar bu topraklar için gazi olmuş, şehit düşmüş  sivil-asker tüm Azerbaycan Türklerini gururla saygıyla selamlayarak onların kanlarıyla canlarıyla elde edilen özgürlükle dalgalanmaktadır.